Trong bối cảnh từ khi mở cửa hòa nhập vào làn sóng kinh tế quốc tế từ những năm 90 cho đến nay, Việt Nam luôn mong muốn mở rộng cơ hội hợp tác với các đối tác trên thế giới, trong đó có Liên minh Châu Âu EU. EU hiện đang là một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam với kim ngạch hai chiều năm 2019 đạt 56,45 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 41,5 tỷ USD, nhập khẩu từ EU đạt 14,9 tỷ USD.
Hiệp định EVFTA cũng sẽ mở ra cánh cửa chinh phục một trong những thị trường giàu tiềm năng với Việt Nam và cũng khó tính, khắt khe bậc nhất – Liên minh Châu Âu EU. Đây vừa là cơ hội đồng thời là thách thức với các doanh nghiệp Việt Nam khi phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ và phát huy những lợi thế cạnh tranh sẵn có của mình.
Cùng tìm hiểu những cơ hội và thách thức với kinh tế Việt Nam khi EVFTA có hiệu lực trong bài viết ngày hôm nay.
Nội dung bài viết
EVFTA là gì?
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) hay còn có tên tiếng Anh là “The European Union Vietnam Free Trade Agreement (EVFTA)” là một hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới giữa Việt Nam và 28 nước thành viên EU. EVFTA, cùng với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), là hai FTA có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất của Việt Nam từ trước tới nay.
Ngày 01/12/2015, EVFTA đã chính thức kết thúc đàm phán và đến ngày 01/02/2016, văn bản hiệp định được công bố. Ngày 26/06/2018, một bước đi mới của EVFTA được thống nhất. Theo đó, EVFTA được tách làm hai Hiệp định, một là Hiệp định Thương mại (EVFTA), và một là Hiệp định Bảo hộ Đầu tư (EVIPA); đồng thời chính thức kết thúc quá trình rà soát pháp lý đối với Hiệp định EVFTA. Tháng 08/2018, quá trình rà soát pháp lý đối với EVIPA cũng được hoàn tất. Hai Hiệp định được ký kết ngày 30/06/2019.
EVFTA và EVIPA được phê chuẩn bởi Nghị viện châu Âu vào ngày 12/2/2020, và được Quốc hội Việt Nam phê chuẩn vào ngày 8/6/2020. Ngày 30/3/2020, Hội đồng châu Âu cũng đã thông qua EVFTA. Đối với EVFTA, do đã hoàn tất thủ tục phê chuẩn, Hiệp định này đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020. Đối với EVIPA, về phía EU, Hiệp định sẽ còn phải được sự phê chuẩn tiếp bởi Nghị viện của tất cả 27 nước thành viên EU (sau khi Vương quốc Anh hoàn tất Brexit) mới có hiệu lực.
Cơ hội với kinh tế Việt Nam khi gia nhập EVFTA
EVFTA sẽ mang lại lợi ích to lớn cho nền kinh tế Việt Nam thông qua việc tạo đà tăng trưởng cao hơn, thương mại trên quy mô lớn hơn và xóa đói giảm nghèo nhanh hơn. Việc thực thi và đưa EVFTA đi vào phát huy hiệu lực có thể làm tăng GDP của Việt Nam thêm 2,4%, thúc đẩy xuất khẩu thêm 12% và đưa thêm 0,1-0,8 triệu người thoát nghèo vào năm 2030.
Hiệp định EVFTA tạo cơ hội chưa từng có để Việt Nam tiếp cận thị trường hơn 500 triệu người tiêu dùng, chiếm 16% GDP toàn cầu, đưa Việt Nam, chỉ xếp sau Indonesia, trở thành đối tác thương mại quan trọng thứ hai thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) của các thành viên của Liên minh Châu Âu.
Tự do hóa thương mại song phương khi thực thi EVFTA
EVFTA sẽ mang đến một môi trường tự do hóa đáng kể đối với thương mại song phương bằng việc xóa bỏ hoàn toàn thuế quan và giảm một nửa hàng rào phi thuế quan. Dự kiến sẽ xóa bỏ gần như hoàn toàn thuế quan sau khi thực hiện, bao gồm việc xóa bỏ hơn 99% thuế hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu đối với nền kinh tế Việt Nam và EU.
Các hàng rào phi thuế quan cũng sẽ được giảm bớt, với việc Việt Nam phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế trong các lĩnh vực như xe có động cơ và dược phẩm. Ngoài ra, thủ tục hải quan sẽ được đơn giản hóa và chuẩn hóa.
Các sản phẩm của EU sẽ không yêu cầu thêm thử nghiệm cũng như chứng nhận khi vào thị trường Việt Nam. Việc thực hiện cắt giảm thuế quan trong kịch bản này phù hợp với lộ trình cam kết thuế quan EVFTA đã thỏa thuận, bắt đầu thực hiện từ năm 2020. Việc cắt giảm hàng rào phi thuế quan đối với hàng hóa và dịch vụ phù hợp với kết quả của Petri và Plummer (2016), bắt đầu từ năm 2016, với 10% mức giảm tối đa và cuối cùng đạt 100% vào năm 2025.
Tăng trưởng GDP, xuất nhập khẩu của Việt Nam khi gia nhập EVFTA
EVFTA có khả năng tăng GDP của Việt Nam 2,4% với dòng thương mại tăng 12-14%. Trong khuôn khổ EVFTA, Việt Nam sẽ có thể tăng trưởng nhanh hơn và gia tăng dòng chảy thương mại. Mức tăng ước tính cho thấy GDP tăng 2,4%, theo năng suất tiêu chuẩn, vào năm 2030, tương đối so với kịch bản cơ sở, tăng lên 6,8% khi áp dụng biện pháp tăng năng suất.
Xuất khẩu và nhập khẩu cũng sẽ tăng lần lượt 12% và 14% đối với EVFTA khi đi vào có hiệu lực. Xuất khẩu và nhập khẩu cũng tăng cao hơn khi áp dụng giả định tăng năng suất với mức tăng 18% đối với kịch bản khi EVFTA bắt đầu phát huy hiệu lực.
Cơ hội xuất khẩu một số mặt hàng tiêu biểu khi gia nhập EVFTA
Hiệp định EVFTA đòi hỏi tự do hóa thương mại đáng kể, dòng chảy thương mại từ bên ngoài và đến EU có khả năng tăng đáng kể. Năm 2018, một trong những ngành xuất khẩu năng động nhất của Việt Nam là may mặc (chiếm khoảng 22% kim ngạch thương mại), với những thị trường xuất khẩu chính là Hoa Kỳ, khu vực Đông Á và Thái Bình Dương và EU8.
Tuy nhiên, đối với lĩnh vực điện tử và thiết bị điện, EU là điểm đến xuất khẩu khiêm tốn hơn so với Trung Quốc và các nước khác trong khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.
Một trong những lý do khiến Việt Nam chủ yếu giao dịch với các khu vực khác ngoài EU có thể là do rào cản giữa Việt Nam và EU khi đó còn tương đối cao. Việt Nam có hàng rào thuế quan và phi thuế quan đối với EU lần lượt là khoảng 6% và 23%.
Mặt khác, do sự tồn tại của một số FTA giữa các nền kinh tế châu Á, các rào cản đối với thương mại trong khu vực nhỏ hơn rất nhiều. Theo EVFTA, thuế quan của Việt Nam trong thương mại song phương sẽ dần dần được xóa bỏ.
Cụ thể:
(1) Nhóm hàng nông sản: gạo (tăng 65% vào năm 2025); gạo (8%); thịt lợn (4%); nhóm hàng lâm sản (3%); thịt gia súc và gia cầm (4%); đồ uống và đồ cồn (5%)
(2) Công nghiệp chế tạo: một số sản phẩm thâm dụng lao động tiếp tục có tốc độ tăng trưởng rất cao, nhất là trong giai đoạn phần lớn hàng rào thuế quan được dỡ bỏ. Cụ thể: dệt (67%), may mặc (81%), da giày (99%)
(3) Nhóm ngành dịch vụ: Dịch vụ vận tải có tốc độ tăng trưởng rất cao, được Việt Nam bảo hộ khá cao trong nhóm này. Cụ thể, vận tải đường thủy tăng 100%, vận tải hàng không tăng 141%, tài chính bảo hiểm tăng 21%, dịch vụ kinh doanh khác tăng 80%.
Dẫu vậy, mọi thứ đều có tính hai mặt. Sẽ thật là một thiếu sót nếu không đề cập đến phương diện trái chiều của hiệp định EVFTA khi bắt đầu có hiệu lực.
Thách thức đặt ra với kinh tế Việt Nam khi gia nhập EVFTA
Bên cạnh những cơ hội to lớn mang lại cho kinh tế Việt Nam, hiệp định EVFTA cũng có thể mang lại những thách thức nhất định.
Áp lực cạnh tranh trên thị trường hàng hóa và dịch vụ khi thực thi EVFTA
Thứ nhất, Việt Nam cam kết mở cửa thị trường hàng hóa và dịch vụ cho EU. Điều này tạo áp lực cạnh tranh nhất định đối với nền kinh tế, doanh nghiệp và hàng hóa, dịch vụ của nước ta. Tuy nhiên, đây là áp lực cạnh tranh lành mạnh, có chọn lọc. Quan trọng hơn, do cơ cấu kinh tế của EU và Việt Nam rất bổ sung cho nhau, không có sự đối đầu trực tiếp nên áp lực cạnh tranh dự kiến sẽ không lớn.
Ngoài ra, cam kết mở cửa của Việt Nam có lộ trình, nhất là đối với các nhóm hàng nhạy cảm, nên EVFTA cũng là cơ hội và áp lực hợp lý để các doanh nghiệp Việt Nam điều chỉnh, thay đổi phương thức kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh.
Yêu cầu khắt khe về nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa khi gia nhập EVFTA
Do EU có thu nhập đầu người 36.000 USD/năm, cao hơn 3 lần thu nhập đầu người của Trung Quốc là 10.000 USD, nên thị trường này hết sức khó tính. Điều này đòi hỏi hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phải đáp ứng tiêu chuẩn của các quốc gia EU mới tận dụng được thời cơ hiệp định EVFTA mang lại.
Thông thường các mặt hàng muốn được hưởng ưu đãi thuế quan thì nguyên liệu phải đáp ứng được một tỷ lệ về hàm lượng nội khối nhất định. Đây là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam, bởi nguồn nguyên liệu cho sản xuất hàng xuất khẩu hiện nay chủ yếu được nhập khẩu từ Trung Quốc hoặc các nước trong ASEAN.
Yêu cầu về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, dán nhãn khi gia nhập EVFTA
Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện nay, hiểu biết về EVFTA của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam không nhiều. Hơn nữa, khả năng thay đổi để thích ứng với EVFTA cũng còn khá hạn chế khi có tới 40% doanh nghiệp khó cải thiện điều kiện lao động; 55% doanh nghiệp khó đầu tư vào công nghệ mới; 59% doanh nghiệp khó đáp ứng yêu cầu nội địa hóa…
Tuy nhiên, sức ép cạnh tranh mà EVFTA mang lại được nhận định là sức ép cạnh tranh lành mạnh, có chọn lọc và theo lộ trình phù hợp. Do đó, EVFTA cũng là cơ hội, sức ép hợp lý để các doanh nghiệp Việt Nam điều chỉnh, thay đổi phương thức kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tạm kết
EVFTA được kỳ vọng mang đến khá nhiều cơ hội và lợi ích cho nền kinh tế – xã hội Việt Nam. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam vượt lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu, tuy nhiên, bên cạnh các cơ hội, hiệp định thương mại tự do EVFTA cũng đặt ra không ít những khó khăn, thách thức đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam cần phải thực sự nỗ lực để biến thách thức thành cơ hội…
Trước sức ép cạnh tranh, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa tận dụng cơ hội cũng như hạn chế thấp nhất những thách thức gặp phải trong quá trình thực hiện Hiệp định thương mại tự do EVFTA, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, các hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định và cam kết của Hiệp định.
Ngoài ra, Chính phủ cũng chỉ đạo các bộ, ngành chủ động nghiên cứu, áp dụng các biện pháp được phép áp dụng phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam nói chung và hiệp định thương mại tự do EVFTA nói riêng để hỗ trợ và bảo vệ lợi ích. lợi ích hợp pháp của các ngành sản xuất trong nước trước sự cạnh tranh của hàng hóa nước ngoài.
Tham khảo các nội dung khác về đầu tư – kinh tế tại:
HOT NEWS : TESLA BẤT NGỜ TIẾT LỘ BÍ QUYẾT KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO SỐ 1 THẾ GIỚI
KIẾN THỨC BẠN CẦN BIẾT VỀ 3 ĐIỀU KHOẢN NHÓM F TRONG INCOTERMS 2020.
Khám phá top các yếu tố thu hút FDI Trung Quốc vào Việt Nam 2012-2020
Khám phá thêm các nội dung khác về EVFTA tại:
https://thuvienphapluat.vn/tintuc/vn/hiep-dinh-evfta/
Người viết: Trần Huyền Anh
MSV 16040031
INE3104 3_Bài tập lớn
