1. Tổng quan về toàn cầu hoá 

Toàn cầu hóa là quá trình mà các ý tưởng, kiến ​​thức, thông tin, hàng hóa và dịch vụ lan truyền trên khắp thế giới. Trong kinh doanh, thuật ngữ này được sử dụng trong bối cảnh kinh tế để mô tả các nền kinh tế hội nhập được đánh dấu bởi thương mại tự do, dòng vốn tự do giữa các quốc gia và dễ dàng tiếp cận các nguồn lực nước ngoài, bao gồm thị trường lao động, để tối đa hóa lợi nhuận và lợi ích chung.

Toàn cầu hóa, hay toàn cầu hóa như được biết đến ở một số nơi trên thế giới, được thúc đẩy bởi sự hội tụ của các hệ thống văn hóa và kinh tế. Sự hội tụ này thúc đẩy – và trong một số trường hợp cần thiết – tăng cường tương tác, hội nhập và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia. Càng có nhiều quốc gia và khu vực trên thế giới gắn bó với nhau về chính trị, văn hóa và kinh tế thì thế giới càng trở nên toàn cầu hóa.

a. Toàn cầu hóa hoạt động như thế nào?

Trong nền kinh tế toàn cầu hóa, các quốc gia chuyên môn hóa các sản phẩm và dịch vụ mà họ có lợi thế cạnh tranh. Điều này thường có nghĩa là những gì họ có thể sản xuất và cung cấp hiệu quả nhất, với ít nguồn lực nhất, với chi phí thấp hơn các quốc gia cạnh tranh. Nếu tất cả các quốc gia chuyên môn hóa những gì họ làm tốt nhất, thì sản xuất sẽ hiệu quả hơn trên toàn thế giới, giá cả phải thấp hơn, tăng trưởng kinh tế rộng khắp và tất cả các quốc gia sẽ được hưởng lợi – về lý thuyết.

Các chính sách thúc đẩy thương mại tự do, mở cửa biên giới và hợp tác quốc tế đều thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế. Chúng cho phép các doanh nghiệp tiếp cận các nguyên liệu thô và phụ tùng có giá thấp hơn, tận dụng các thị trường lao động có chi phí thấp hơn và tiếp cận các thị trường lớn hơn và đang phát triển trên khắp thế giới để bán hàng hóa và dịch vụ của họ.

Ngày nay, tiền, sản phẩm, vật liệu, thông tin và con người chảy qua các biên giới quốc gia nhanh chóng hơn bao giờ hết. Những tiến bộ trong công nghệ đã kích hoạt và tăng tốc dòng chảy này và kết quả là các tương tác và phụ thuộc quốc tế. Những tiến bộ công nghệ này đã đặc biệt rõ rệt trong giao thông vận tải và viễn thông.

Trong số những thay đổi công nghệ gần đây có vai trò trong toàn cầu hóa là những thay đổi sau:

Internet và truyền thông internet. Internet đã tăng cường chia sẻ và lưu chuyển thông tin và kiến ​​thức, khả năng tiếp cận ý tưởng và trao đổi văn hóa giữa người dân các nước. Nó đã góp phần thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số giữa các quốc gia ngày càng kém tiên tiến.

Công nghệ thông tin liên lạc. Sự ra đời của công nghệ 4G và 5G đã làm tăng đáng kể tốc độ và khả năng đáp ứng của các mạng di động và không dây. Tăng tốc độ và băng thông là một trong những lợi ích của công nghệ 5G.

IoT và AI. Những công nghệ này cho phép theo dõi tài sản đang vận chuyển và khi chúng di chuyển qua biên giới, giúp việc quản lý sản phẩm xuyên biên giới hiệu quả hơn.

Vận chuyển. Những tiến bộ trong công nghệ đường hàng không và đường sắt nhanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển của con người và sản phẩm. Và những thay đổi trong công nghệ hậu cần vận chuyển di chuyển nguyên liệu thô, các bộ phận và thành phẩm trên toàn cầu một cách hiệu quả hơn.

Chế tạo. Những tiến bộ như tự động hóa và in 3D đã giảm bớt những hạn chế về địa lý trong ngành sản xuất. In 3D cho phép các thiết kế kỹ thuật số được gửi đi bất cứ đâu và in vật lý, giúp sản xuất phân tán, quy mô nhỏ hơn gần điểm tiêu thụ dễ dàng hơn. Tự động hóa tăng tốc các quy trình và chuỗi cung ứng, mang lại cho lực lượng lao động linh hoạt hơn và cải thiện sản lượng.

b. Tại sao toàn cầu hóa lại quan trọng?

Toàn cầu hóa thay đổi cách các quốc gia, doanh nghiệp và mọi người tương tác. Cụ thể, nó thay đổi bản chất của hoạt động kinh tế giữa các quốc gia, mở rộng thương mại, mở chuỗi cung ứng toàn cầu và cung cấp khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên và thị trường lao động.

Thay đổi cách thức trao đổi và tương tác thương mại và tài chính giữa các quốc gia cũng thúc đẩy trao đổi văn hóa các ý tưởng, thay đổi lối sống của người dân và người dân Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Nó loại bỏ các rào cản do ràng buộc địa lý, ranh giới chính trị và kinh tế chính trị đặt ra.

Ví dụ, toàn cầu hóa cho phép các doanh nghiệp ở một quốc gia này tiếp cận các nguồn lực của quốc gia khác. Tiếp cận cởi mở hơn sẽ thay đổi cách phát triển sản phẩm, quản lý chuỗi cung ứng và giao tiếp giữa các tổ chức. Các doanh nghiệp tìm thấy nguyên liệu thô và các bộ phận rẻ hơn, ít tốn kém hơn hoặc lao động có kỹ năng hơn và các cách hiệu quả hơn để phát triển sản phẩm.

Với ít hạn chế hơn đối với thương mại, toàn cầu hóa tạo ra cơ hội để mở rộng. Thương mại gia tăng thúc đẩy cạnh tranh quốc tế. Điều này thúc đẩy sự đổi mới và trong một số trường hợp, việc trao đổi ý tưởng và bí quyết. Ngoài ra, những người từ các quốc gia khác đến kinh doanh và làm việc đều mang theo con mồi, ảnh hưởng và trộn lẫn với các nền văn hóa khác.

Nhiều loại hình trao đổi mà toàn cầu hóa tạo điều kiện có thể có những tác động tích cực và tiêu cực. Ví dụ, việc trao đổi người và hàng hóa xuyên biên giới có thể mang lại những ý tưởng mới và giúp ích cho việc kinh doanh. Tuy nhiên, phong trào này cũng có thể làm gia tăng sự lây lan của dịch bệnh và thúc đẩy những ý tưởng có thể gây mất ổn định các nền kinh tế chính trị.

c. Lịch sử toàn cầu hóa

Mặc dù nhiều người coi toàn cầu hóa là một hiện tượng của thế kỷ XX, nhưng quá trình này đã diễn ra trong nhiều thiên niên kỷ. Các ví dụ bao gồm những điều sau:

• Vương triều Roma. Quay trở lại năm 600 trước Công nguyên, Đế chế La Mã đã mở rộng hệ thống quản lý và kinh tế của mình qua các phần quan trọng của thế giới cổ đại trong nhiều thế kỷ.
• Con đường tơ lụa buôn bán. Các tuyến đường thương mại này có từ năm 130 trước Công nguyên. đến năm 1453 sau Công nguyên, đại diện cho một làn sóng toàn cầu hóa khác. Họ đưa các thương gia, hàng hóa và du khách từ Trung Quốc qua Trung Á và Trung Đông đến châu Âu.
• Trước Thế chiến I. Các nước châu Âu đã đầu tư đáng kể ra nước ngoài trong những thập kỷ trước Thế chiến I. Giai đoạn từ 1870 đến 1914 được gọi là thời kỳ hoàng kim của toàn cầu hóa.
• Hậu chiến tranh thế giới thứ hai. Hoa Kỳ dẫn đầu nỗ lực tạo ra một hệ thống kinh tế toàn cầu với một loạt các quy tắc quốc tế được chấp nhận rộng rãi. Các định chế đa quốc gia được thành lập như Liên hợp quốc (LHQ), Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Thương mại Thế giới nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế và thương mại tự do.

Thuật ngữ toàn cầu hóa được sử dụng ngày nay trở nên nổi tiếng vào những năm 1980, phản ánh một số tiến bộ công nghệ làm tăng tương tác quốc tế. Việc IBM giới thiệu máy tính cá nhân vào năm 1981 và sự phát triển tiếp theo của Internet hiện đại là hai ví dụ về công nghệ đã giúp thúc đẩy giao tiếp quốc tế, thương mại và toàn cầu hóa.

Toàn cầu hóa đã hình thành và phát triển trong suốt lịch sử, với các giai đoạn mở rộng và suy thoái. Thế kỷ 21 đã chứng kiến ​​cả hai điều đó. Thị trường chứng khoán toàn cầu lao dốc sau vụ khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001 tại Hoa Kỳ, nhưng đã phục hồi trở lại trong những năm sau đó.

Gần đây hơn, các phong trào chính trị theo chủ nghĩa dân tộc đã làm chậm lại quá trình nhập cư, đóng cửa biên giới và gia tăng chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch. Đại dịch đã có những ảnh hưởng tương tự đối với biên giới và nhập cư và cũng làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, về tổng thể, đầu thế kỷ 21 đã chứng kiến ​​sự gia tăng mạnh mẽ của tốc độ hội nhập toàn cầu. Những tiến bộ nhanh chóng trong công nghệ và viễn thông là nguyên nhân dẫn đến phần lớn sự thay đổi này.

d. Các hình thức toàn cầu hóa: Kinh tế, chính trị, văn hóa

Có ba hình thức toàn cầu hóa.

1. Kinh tế toàn cầu hóa. Ở đây, trọng tâm là sự hội nhập của các thị trường tài chính quốc tế và điều phối trao đổi tài chính. Các hiệp định thương mại tự do, chẳng hạn như Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ và Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương là những ví dụ về toàn cầu hóa kinh tế. Các tập đoàn đa quốc gia, hoạt động ở hai hoặc nhiều quốc gia, đóng một vai trò lớn trong toàn cầu hóa kinh tế.
2. Toàn cầu hóa chính trị. Loại hình này bao gồm các chính sách quốc gia nhằm gắn kết các quốc gia lại với nhau về mặt chính trị, kinh tế và văn hóa. Các tổ chức như NATO và LHQ là một phần của nỗ lực toàn cầu hóa chính trị.
3. Toàn cầu hóa văn hóa. Khía cạnh này của toàn cầu hóa tập trung một phần lớn vào các yếu tố công nghệ và xã hội đang khiến các nền văn hóa hội tụ. Này bao gồm tăng cường khả năng giao tiếp dễ dàng, sự phổ biến của phương tiện truyền thông xã hội và khả năng tiếp cận với các phương tiện giao thông nhanh hơn và tốt hơn.

Ba loại này ảnh hưởng lẫn nhau. Ví dụ, các chính sách thương mại quốc gia được tự do hóa thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế. Các chính sách chính trị cũng ảnh hưởng đến toàn cầu hóa văn hóa, cho phép mọi người giao tiếp và di chuyển trên toàn cầu tự do hơn. Toàn cầu hóa kinh tế cũng ảnh hưởng đến toàn cầu hóa văn hóa thông qua việc nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ khiến con người tiếp xúc với các nền văn hóa khác.

2.Tác động của toàn cầu hóa 

Các tác động của toàn cầu hóa có thể được nhận thấy trên toàn cầu, tác động đến cuộc sống của các cá nhân cũng như toàn xã hội theo những cách sau:

• Các cá nhân. Ở đây, một loạt các ảnh hưởng quốc tế ảnh hưởng đến những người bình thường. Toàn cầu hóa ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận hàng hóa, mức giá họ phải trả và khả năng đi đến hoặc thậm chí di chuyển đến các quốc gia khác của họ.
• Các cộng đồng. Mức độ này bao gồm tác động của toàn cầu hóa đối với các tổ chức, doanh nghiệp và nền kinh tế địa phương hoặc khu vực. Nó ảnh hưởng đến những người sống trong cộng đồng, nơi họ làm việc, họ làm việc cho ai, khả năng chuyển ra khỏi cộng đồng của họ và đến một quốc gia khác, trong số những thứ khác. Toàn cầu hóa cũng thay đổi cách các nền văn hóa địa phương phát triển trong các cộng đồng từ đó tạo ra các công dân toàn cầu góp phần mang lại nhiều lợi ích cho xã hội nhờ lượng kiến thức và kinh nghiệm họ tích luỹ được khi sinh sống và làm việc tại nhiều quốc gia và nhiều nền văn hoá khác nhau. 
• Thể chế. Các tập đoàn đa quốc gia, chính phủ quốc gia và các tổ chức khác như trường cao đẳng và đại học đều bị ảnh hưởng bởi cách tiếp cận và chấp nhận toàn cầu hóa của đất nước họ. Toàn cầu hóa nói chung và toàn cầu hóa thị trường nói riêng ảnh hưởng đến khả năng phát triển và mở rộng của các công ty, khả năng đa dạng hóa và phát triển số lượng sinh viên của trường đại học và khả năng của chính phủ trong việc theo đuổi các chính sách kinh tế cụ thể.

Trong khi các tác động của toàn cầu hóa có thể được quan sát thấy, việc phân tích tác động ròng phức tạp hơn. Những người ủng hộ thường xem kết quả cụ thể là tích cực và những người chỉ trích toàn cầu hóa xem kết quả tương tự là tiêu cực. Một mối quan hệ mang lại lợi ích cho một thực thể này có thể gây thiệt hại cho một thực thể khác, và liệu toàn cầu hóa có mang lại lợi ích cho thế giới nói chung hay không vẫn còn là một vấn đề tranh cãi.

a. Ví dụ về toàn cầu hóa

Các tập đoàn đa quốc gia là một ví dụ hữu hình của toàn cầu hóa. Một số ví dụ bao gồm:

• McDonald’s có 39.198 nhà hàng thức ăn nhanh tại 119 quốc gia và vùng lãnh thổ, theo hồ sơ của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch vào cuối năm 2020. Công ty này sử dụng hơn 2,2 triệu người vào thời điểm đó.
• Ford Motor Company đã báo cáo vào năm 2021 rằng họ làm việc với khoảng 1.200 nhà cung cấp cấp 1 trên toàn cầu.
• Sự mở rộng gần đây của Amazon đã sử dụng hàng chục nghìn nhà cung cấp và sử dụng hơn 1,3 triệu nhân viên toàn thời gian và bán thời gian.

Thông qua ảnh hưởng của họ đối với sự phát triển kinh tế và xã hội ở các quốc gia tiếp nhận họ, các tập đoàn đa quốc gia là hiện thân của những mâu thuẫn của toàn cầu hóa. Họ mang lại việc làm, kỹ năng và của cải cho khu vực họ đang đầu tư hoặc kinh doanh. 

Một ví dụ khác về toàn cầu hóa là phản ứng với đại dịch COVID-19. Bởi vì thế giới có thể giao tiếp qua các biên giới, các quốc gia có thể hợp tác với nhau để nhanh chóng sản xuất vắc-xin cho vi-rút. Ngoài ra, các bác sĩ đã đi đến những nơi họ cần. Ví dụ, Cuba đã cử các bác sĩ đến Ý vào đầu đại dịch để hỗ trợ đối phó với cuộc khủng hoảng khi nó phát triển ở đó.

Tuy nhiên, các quốc gia cũng ban hành các hạn chế đi lại nghiêm ngặt và nhiều quốc gia đã đóng cửa biên giới của họ để cắt giảm việc di chuyển tự do của người dân và sự lây lan của vi rút.

b. Lợi ích của toàn cầu hóa

Toàn cầu hóa cho phép các quốc gia tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên ít tốn kém hơn và chi phí lao động thấp hơn. Kết quả là, họ có thể sản xuất hàng hóa chi phí thấp hơn để có thể bán trên toàn cầu. Những người ủng hộ toàn cầu hóa lập luận rằng nó cải thiện tình trạng của thế giới theo nhiều cách, chẳng hạn như những cách sau:

• Giải quyết các vấn đề kinh tế. Toàn cầu hóa di chuyển việc làm và vốn đến những nơi cần những nguồn lực này. Nó cho phép các nước giàu tiếp cận với các nguồn lực và lao động có chi phí thấp hơn và các nước nghèo hơn tiếp cận việc làm và các quỹ đầu tư mà họ cần để phát triển.
• Thúc đẩy thương mại tự do. Toàn cầu hóa gây áp lực lên các quốc gia trong việc giảm thuế quan, trợ cấp và các rào cản khác đối với thương mại tự do. Do đó, điều này thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm, làm cho các công ty trở nên cạnh tranh hơn và hạ giá cho người tiêu dùng.
• Thúc đẩy kinh tế phát triển. Về mặt lý thuyết, toàn cầu hóa mang lại cho các nước nghèo hơn khả năng tiếp cận vốn và công nghệ nước ngoài mà họ không có. Đầu tư nước ngoài có thể dẫn đến cải thiện mức sống cho công dân của các quốc gia đó.
• Khuyến khích các xu hướng tích cực về quyền con người và môi trường. Những người ủng hộ toàn cầu hóa quan điểm để cải thiện mức độ tham dự liên quan đến quyền con người trên phạm vi toàn cầu và sự hiểu biết chung về tác động của con người và hoạt động sản xuất đối với môi trường.
• Thúc đẩy sự hiểu biết văn hóa được chia sẻ. Những người ủng hộ cho rằng  việc tăng cường khả năng đi du lịch và trải nghiệm các nền văn hóa mới là một phần tích cực của toàn cầu hóa có thể đóng góp vào hợp tác quốc tế và hòa bình.

c. Hậu quả tiêu cực của toàn cầu hóa

Nhiều người ủng hộ coi toàn cầu hóa là cách để giải quyết các vấn đề kinh tế mang tính hệ thống. Nhưng các nhà phê bình coi đó là sự gia tăng bất bình đẳng toàn cầu. Trong số các chỉ trích về toàn cầu hóa có những vấn đề sau:

• Phá hủy thị trường. Những người chỉ trích toàn cầu hóa đổ lỗi cho việc loại bỏ các rào cản thương mại và sự di chuyển tự do của người dân đã phá hoại các chính sách quốc gia và văn hóa địa phương. Thị trường lao động nói riêng bị ảnh hưởng khi mọi người di chuyển qua biên giới để tìm kiếm công việc được trả lương cao hơn hoặc các công ty thuê ngoài công việc và công việc để thị trường lao động có chi phí thấp hơn.
• Làm hỏng môi trường. Việc vận chuyển hàng hóa và con người giữa các quốc gia tạo ra khí nhà kính và tất cả những tác động tiêu cực mà nó gây ra đối với môi trường. Du lịch toàn cầu và thương mại cũng có thể giới thiệu, đôi khi vô tình, các loài xâm lấn vào các hệ sinh thái nước ngoài. Các ngành như đánh bắt và khai thác gỗ có xu hướng đi đến nơi kinh doanh sinh lợi nhiều nhất hoặc các quy định ít nghiêm ngặt hơn, dẫn đến đánh bắt quá mức và phá rừng ở một số nơi trên thế giới.
• Làm giảm mức sống. Khi các công ty chuyển hoạt động ra nước ngoài để giảm thiểu chi phí, những động thái như vậy có thể loại bỏ việc làm và tăng tỷ lệ thất nghiệp trong các ngành của nước sở tại.
• Tạo điều kiện cho các cuộc suy thoái toàn cầu. Cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2009 và Đại suy thoái là một ví dụ điển hình về mức độ đan xen của các thị trường toàn cầu và các vấn đề tài chính ở một quốc gia hoặc khu vực có thể nhanh chóng ảnh hưởng đến các khu vực khác trên thế giới như thế nào. Toàn cầu hóa làm giảm khả năng của các quốc gia trong việc sử dụng hiệu quả chính sách tài khóa và tiền tệ để kiểm soát nền kinh tế quốc gia.
• Làm hỏng bản sắc văn hóa. Những người chỉ trích toàn cầu hóa chê bai sự tàn lụi của những bản sắc văn hóa và ngôn ngữ độc đáo đi kèm với sự chuyển động quốc tế của các doanh nghiệp và người dân. Đồng thời, internet và phương tiện truyền thông xã hội đang thúc đẩy xu hướng này ngay cả khi không có sự di chuyển của con người và thương mại.
• Tăng khả năng xảy ra đại dịch. Các nhà phê bình cho rằng, việc gia tăng du lịch có khả năng làm tăng nguy cơ xảy ra đại dịch. Đợt bùng phát H1N1 (cúm lợn) năm 2009 và virus coronavirus vào năm 2020 và 2021 là hai ví dụ về các bệnh nghiêm trọng lây lan nhanh chóng đến nhiều quốc gia.

d. Tương lai của toàn cầu hóa

Những tiến bộ công nghệ, đặc biệt là blockchain, truyền thông di động và ngân hàng, đang thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế.

Tuy nhiên, mức độ gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ và tâm lý chống toàn cầu hóa ở một số quốc gia có thể làm chậm hoặc thậm chí đảo ngược tốc độ nhanh chóng của toàn cầu hóa. Chủ nghĩa dân tộc và xu hướng gia tăng đối với các chính sách kinh tế bảo thủ đang thúc đẩy những nỗ lực chống toàn cầu hóa này.

Thương mại toàn cầu cũng trở nên khó khăn hơn và đối mặt với các mối đe dọa ngày càng tăng từ các yếu tố khác, chẳng hạn như:

• Khí hậu thay đổi
• Cơ sở hạ tầng mục nát
• Tấn công mạng
• Vi phạm nhân quyền

3. Kết luận thông tin về toàn cầu hóa

Toàn cầu hóa là một xu hướng lâu đời đang trong quá trình thay đổi và có thể chậm lại. Biên giới mở hơn và thương mại tự do mà toàn cầu hóa thúc đẩy có những lợi thế, cũng như những hậu quả tiêu cực.

Trong một thế giới hiện đại, hậu đại dịch, các cá nhân, doanh nghiệp và quốc gia phải xem xét cả hai mặt của vấn đề toàn cầu hóa. Tìm hiểu cách các công ty đang suy nghĩ lại về chuỗi cung ứng toàn cầu để tránh bị gián đoạn và gặt hái những lợi ích của toàn cầu hóa.