Kinh doanh bền vững là phương thức hoạt động của doanh nghiệp nhằm đạt được sự cân bằng giữa ba yếu tố chính: lợi nhuận kinh tế, trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường. Không chỉ tập trung vào việc tạo ra giá trị tài chính, doanh nghiệp bền vững còn cam kết giảm thiểu tác động tiêu cực đến tài nguyên thiên nhiên, đảm bảo lợi ích lâu dài cho cộng đồng và thế hệ tương lai. Đây là cách tiếp cận toàn diện, định hướng doanh nghiệp phát triển một cách có trách nhiệm, minh bạch và công bằng.
Richard N. Andrews cho rằng, “Một doanh nghiệp bền vững là một doanh nghiệp tăng giá trị cho các cổ đông bằng cách đóng góp nhiều hơn đối thủ cạnh tranh và trở thành các tiêu chí cho một doanh nghiệp bền vững. Đóng góp cho phát triển bền vững từ yếu tố thành phần kinh tế, cung cấp và cải thiện”. Còn Bradley D. Parrish (2005) định nghĩa, phát triển bền vững doanh nghiệp là một tổ chức góp phần phát triển bền vững, nơi “bền vững” được hiểu như là một tương lai con người và “phát triển” được hiểu là một sự cải thiện chất lượng trong điều kiện con người.
Ví dụ: Một doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn không chỉ giảm thiểu chất thải mà còn tối ưu hóa việc sử dụng nguyên liệu, từ đó vừa tiết kiệm chi phí, vừa giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Nội dung bài viết
Tầm quan trọng của kinh doanh bền vững trong bối cảnh hiện nay
Trong thời đại mà biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, và suy giảm tài nguyên thiên nhiên đang trở thành những thách thức toàn cầu, kinh doanh bền vững không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc.
- Đáp ứng kỳ vọng của người tiêu dùng: Người tiêu dùng ngày nay không chỉ tìm kiếm sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao mà còn mong muốn các doanh nghiệp hành xử có trách nhiệm với xã hội và môi trường.
- Tăng cường cạnh tranh: Các doanh nghiệp áp dụng mô hình bền vững thường có lợi thế cạnh tranh nhờ sự tin tưởng từ khách hàng và đối tác, đồng thời thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến yếu tố ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).
- Chính sách và xu hướng quốc tế: Các quốc gia và tổ chức quốc tế đang thúc đẩy những quy định chặt chẽ về phát thải khí carbon, sử dụng năng lượng tái tạo và bảo vệ môi trường, khiến kinh doanh bền vững trở thành tiêu chuẩn cần tuân thủ.
Ví dụ, Liên Hợp Quốc đã đưa ra 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) nhằm khuyến khích các doanh nghiệp và chính phủ hướng đến một tương lai cân bằng và thịnh vượng.
Thực trạng và xu hướng kinh doanh bền vững toàn cầu
- Áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Environmental, Social, Governance):
- ESG đã trở thành yếu tố bắt buộc trong chiến lược kinh doanh của nhiều công ty lớn như Apple, Unilever, và Tesla.
- Các nhà đầu tư toàn cầu cũng ngày càng ưu tiên rót vốn vào các doanh nghiệp có hiệu suất ESG tốt, bởi điều này không chỉ giúp giảm rủi ro mà còn tăng cơ hội sinh lời lâu dài.
- Cam kết Netzero (Không phát thải ròng):
- Nhiều doanh nghiệp, từ Microsoft đến Amazon, đã đặt mục tiêu đạt được mức phát thải bằng 0 vào năm 2030 hoặc 2050, thông qua việc sử dụng năng lượng tái tạo, giảm lượng khí thải carbon trong chuỗi cung ứng và đầu tư vào công nghệ xanh.
- Các sáng kiến như Sáng kiến Khoa học về Mục tiêu Khí hậu (SBTi) đang giúp các công ty đo lường và đạt được các mục tiêu giảm khí thải.
- Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn:
- Thay vì mô hình “sản xuất – tiêu dùng – loại bỏ,” các doanh nghiệp đang chuyển sang mô hình “tái chế – tái sử dụng – phục hồi.”
- IKEA, một tập đoàn hàng đầu trong lĩnh vực nội thất, đã cam kết chỉ sử dụng vật liệu tái chế hoặc có thể tái tạo vào năm 2030.
Thực trạng xu hướng kinh doanh bền vững tại Việt Nam
Xu hướng ESG và Net Zero toàn cầu không chỉ tạo áp lực mà còn mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam khi tiếp cận các thị trường khó tính như EU và Hoa Kỳ. Đáp ứng yêu cầu từ thị trường quốc tế, các doanh nghiệp có thể nâng cao giá trị xuất khẩu và vị thế trên trường quốc tế. Đồng thời, Chính phủ Việt Nam cũng đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ như Chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng Xanh và Đóng góp do Quốc gia Tự Quyết định (NDC), tạo điều kiện cho doanh nghiệp đẩy mạnh quá trình chuyển đổi bền vững.
Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến đáng kể trong phát triển bền vững, với sự dẫn đầu của các doanh nghiệp tiên phong như Vinamilk, Thép Hòa Phát và Tập đoàn Vingroup, thông qua các chương trình sử dụng năng lượng sạch, giảm phát thải và thúc đẩy các hoạt động xã hội vì cộng đồng. Đặc biệt, trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, Việt Nam đã vươn lên trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực ASEAN về điện mặt trời và điện gió, nhờ chính sách hỗ trợ từ chính phủ và sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp năng lượng.
Hạn chế:
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều hạn chế về nguồn lực, đặc biệt là khó khăn về tài chính và công nghệ để triển khai hiệu quả các chiến lược kinh doanh bền vững. Bên cạnh đó, nhận thức chưa đầy đủ cũng là một rào cản lớn khi nhiều doanh nghiệp vẫn xem bền vững như một khoản chi phí thay vì cơ hội phát triển dài hạn. Hơn nữa, khung pháp lý chưa hoàn thiện, cùng với việc thực thi và giám sát thiếu đồng bộ, khiến các doanh nghiệp gặp nhiều trở ngại trong việc tuân thủ và áp dụng các tiêu chuẩn bền vững.
Lợi ích của kinh doanh bền vững
Lợi ích kinh tế:
- Gia tăng lợi nhuận: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các doanh nghiệp áp dụng chiến lược bền vững thường đạt hiệu quả kinh doanh cao hơn. Việc giảm thiểu lãng phí, sử dụng năng lượng tái tạo, và tối ưu hóa quy trình sản xuất giúp giảm chi phí vận hành, từ đó gia tăng lợi nhuận.
- Tăng cơ hội đầu tư: Các nhà đầu tư hiện nay đặc biệt quan tâm đến những doanh nghiệp có chiến lược phát triển bền vững. Theo báo cáo của Global Sustainable Investment Alliance (GSIA), tổng tài sản đầu tư theo tiêu chí bền vững toàn cầu đã vượt mốc 35 nghìn tỷ USD vào năm 2023.
- Ví dụ minh họa: Unilever – một trong những công ty tiên phong về phát triển bền vững – đã tăng trưởng doanh thu gấp đôi ở các dòng sản phẩm bền vững so với những sản phẩm thông thường. Điều này cho thấy rõ ràng lợi ích kinh tế từ chiến lược bền vững.
Lợi ích xã hội
- Tạo giá trị tích cực cho cộng đồng: Kinh doanh bền vững giúp cải thiện đời sống của người lao động và cộng đồng xung quanh. Ví dụ, các doanh nghiệp có thể đầu tư vào giáo dục, y tế, hoặc phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương.
- Cải thiện hình ảnh doanh nghiệp: Một công ty chú trọng đến bền vững thường xây dựng được lòng tin và sự yêu mến từ khách hàng. Theo Nielsen, 73% người tiêu dùng toàn cầu sẵn sàng trả thêm tiền để mua sản phẩm từ các doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội và môi trường.
- Ví dụ minh họa: Patagonia, một thương hiệu thời trang bền vững, đã xây dựng hình ảnh mạnh mẽ nhờ các hoạt động vì cộng đồng, chẳng hạn như hỗ trợ các tổ chức bảo vệ môi trường và thực hiện chính sách tái chế sản phẩm.
Lợi ích môi trường
- Giảm thiểu tác động tiêu cực: Các doanh nghiệp bền vững thường áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường như giảm khí thải carbon, sử dụng năng lượng tái tạo và hạn chế rác thải nhựa. Điều này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà còn giảm thiểu chi phí xử lý môi trường.
- Góp phần vào mục tiêu toàn cầu: Việc kinh doanh bền vững giúp doanh nghiệp đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc, đặc biệt trong các lĩnh vực như biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên nước, và bảo tồn đa dạng sinh học.
- Ví dụ minh họa: IKEA đã cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo vào năm 2030, đồng thời phát triển các sản phẩm từ vật liệu tái chế. Điều này không chỉ giúp giảm tác động môi trường mà còn tạo ra sức hút lớn với khách hàng yêu thích lối sống xanh.
Cách triển khai kinh doanh bền vững trong thực tế
Xây dựng chiến lược: Định hướng dài hạn phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững (SDGs)
Bắt đầu với việc thiết lập một chiến lược bền vững rõ ràng và dài hạn, doanh nghiệp cần liên kết các hoạt động của mình với 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc. Điều này đòi hỏi:
- Xác định các ưu tiên chiến lược: Phân tích hoạt động kinh doanh để xác định những lĩnh vực có thể tạo tác động tích cực đến môi trường, xã hội và kinh tế.
- Xây dựng các chỉ số đo lường: Thiết lập hệ thống theo dõi hiệu quả của các sáng kiến bền vững, ví dụ như giảm lượng khí thải carbon, tiết kiệm năng lượng, hoặc cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên.
- Cam kết công khai: Đặt ra các mục tiêu bền vững cụ thể và minh bạch với cổ đông, đối tác, và công chúng. Điều này giúp tăng cường niềm tin và tạo động lực hành động.
Ứng dụng công nghệ: Sử dụng năng lượng tái tạo, số hóa để tối ưu quy trình sản xuất và kinh doanh
Công nghệ là công cụ then chốt trong việc hiện thực hóa kinh doanh bền vững. Các doanh nghiệp có thể:
- Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo: Đầu tư vào điện mặt trời, điện gió hoặc các nguồn năng lượng xanh khác để giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
- Số hóa quy trình: Áp dụng công nghệ IoT, AI, và tự động hóa để tối ưu hóa sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng và giảm lãng phí tài nguyên. Ví dụ, sử dụng cảm biến thông minh để giám sát mức tiêu thụ nước hoặc năng lượng trong nhà máy.
- Phát triển sản phẩm bền vững: Tận dụng công nghệ để tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường, như bao bì phân hủy sinh học hoặc nguyên liệu tái chế.
Tích hợp với văn hóa doanh nghiệp: Đào tạo nhân viên và khuyến khích trách nhiệm cộng đồng
Kinh doanh bền vững không thể tách rời văn hóa doanh nghiệp. Để thúc đẩy sự tham gia và cam kết, doanh nghiệp cần:
- Đào tạo nhân viên: Tổ chức các chương trình đào tạo để nâng cao nhận thức và kỹ năng của nhân viên về phát triển bền vững.
- Xây dựng văn hóa trách nhiệm xã hội: Khuyến khích nhân viên tham gia các hoạt động cộng đồng như trồng cây xanh, tái chế rác thải, hoặc hỗ trợ người yếu thế.
- Thúc đẩy sự đổi mới từ bên trong: Tạo môi trường làm việc nơi nhân viên được khuyến khích đưa ra ý tưởng và giải pháp sáng tạo liên quan đến bền vững.
Hợp tác và đổi mới: Làm việc với đối tác, tổ chức NGO, và khách hàng để tạo giá trị bền vững
Sự thành công của kinh doanh bền vững phụ thuộc vào mối quan hệ hợp tác với các bên liên quan. Các doanh nghiệp nên:
- Xây dựng hệ sinh thái bền vững: Hợp tác với nhà cung cấp, nhà phân phối và các bên trong chuỗi giá trị để đảm bảo mọi hoạt động đều tuân thủ tiêu chí bền vững.
- Kết nối với tổ chức NGO: Làm việc cùng các tổ chức phi chính phủ để triển khai các dự án xã hội và môi trường, như bảo tồn thiên nhiên hoặc phát triển cộng đồng.
- Gắn kết khách hàng: Lắng nghe nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng, đồng thời thúc đẩy ý thức tiêu dùng bền vững. Ví dụ: Cung cấp các sản phẩm xanh và triển khai chương trình đổi cũ lấy mới.
Thách thức và giải pháp trong kinh doanh bền vững
Thách thức trong kinh doanh bền vững
Chi phí đầu tư ban đầu cao
Một trong những rào cản lớn nhất khi triển khai kinh doanh bền vững là chi phí đầu tư ban đầu. Các doanh nghiệp phải dành nguồn lực đáng kể để nâng cấp công nghệ, cải thiện quy trình sản xuất, hoặc chuyển đổi sang các giải pháp thân thiện với môi trường như năng lượng tái tạo hay vật liệu xanh. Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đây là một thách thức lớn do hạn chế về tài chính. Hơn nữa, lợi ích từ các hoạt động bền vững thường không thể hiện ngay lập tức, khiến nhiều doanh nghiệp e ngại trước quyết định đầu tư.
Thiếu nhận thức hoặc sự ủng hộ từ các bên liên quan
Nhiều doanh nghiệp và đối tác trong chuỗi cung ứng vẫn chưa thực sự nhận thức rõ về tầm quan trọng của kinh doanh bền vững. Điều này không chỉ làm giảm tốc độ chuyển đổi mà còn khiến việc hợp tác trong ngành trở nên khó khăn hơn. Đồng thời, sự thiếu ủng hộ từ người tiêu dùng – những người chưa sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm hoặc dịch vụ bền vững – cũng là một rào cản đáng kể.
Hạn chế về chính sách hỗ trợ
Tại nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, chính sách khuyến khích kinh doanh bền vững vẫn còn hạn chế hoặc chưa rõ ràng. Sự thiếu hụt các cơ chế hỗ trợ như ưu đãi thuế, quỹ đầu tư xanh, hoặc các quy định cụ thể để thúc đẩy hoạt động bền vững khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi triển khai chiến lược. Điều này đặc biệt quan trọng khi các doanh nghiệp cần sự đồng hành từ chính phủ và các tổ chức lớn để vượt qua những rào cản ban đầu
Giải pháp trong kinh doanh bền vững
Chính sách hỗ trợ từ chính phủ
Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện kinh doanh bền vững. Điều này có thể bao gồm việc áp dụng các ưu đãi thuế cho doanh nghiệp xanh, xây dựng các quỹ hỗ trợ tài chính dành riêng cho các dự án bền vững, hoặc ban hành các quy định bắt buộc liên quan đến ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị). Đồng thời, việc đẩy mạnh các chương trình đào tạo, hội thảo và truyền thông về phát triển bền vững sẽ giúp nâng cao nhận thức trong cộng đồng doanh nghiệp.
Tăng cường hợp tác trong ngành
Để vượt qua những thách thức, các doanh nghiệp cần xây dựng các liên minh và hợp tác trong ngành để chia sẻ nguồn lực, kinh nghiệm và công nghệ. Việc hợp tác có thể giúp giảm chi phí, tận dụng lợi thế quy mô và tăng cường sức mạnh cạnh tranh. Ví dụ, các cụm công nghiệp xanh có thể là một giải pháp hiệu quả để các doanh nghiệp nhỏ cùng nhau triển khai các dự án bền vững mà không cần đầu tư quá nhiều nguồn lực riêng lẻ.
Giáo dục và thay đổi nhận thức của người tiêu dùng
Người tiêu dùng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh doanh bền vững. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức của khách hàng về giá trị của các sản phẩm và dịch vụ bền vững. Các chiến dịch marketing, sử dụng câu chuyện truyền cảm hứng về quá trình tạo ra sản phẩm, hoặc minh bạch trong báo cáo về tác động môi trường đều có thể giúp thay đổi hành vi của người tiêu dùng, từ đó tạo động lực cho doanh nghiệp chuyển đổi.
Kết Luận
Kinh doanh bền vững không chỉ là chìa khóa giúp giải quyết các thách thức hiện tại mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài của cả doanh nghiệp và xã hội. Trong một thế giới không ngừng thay đổi, các giải pháp như chính sách hỗ trợ từ chính phủ, thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp trong ngành, và nâng cao nhận thức người tiêu dùng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một hệ sinh thái kinh tế bền vững. Điều này giúp gắn kết lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.
Hơn thế nữa, đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để doanh nghiệp khẳng định vị thế của mình. Những doanh nghiệp đi đầu trong xu hướng này sẽ không chỉ thích nghi với thị trường mà còn xây dựng một tương lai bền vững, nơi mọi giá trị đều được tôn trọng và phát triển.
Đã đến lúc các doanh nghiệp cần hành động ngay hôm nay, để không chỉ đối phó với sự thay đổi, mà còn để dẫn dắt xu hướng và góp phần vào sự phát triển bền vững của toàn cầu.
Xem thêm các bài viết tham khảo: https://clibme.com/ung-dung-chien-luoc-dai-duong-xanh-tim-kiem-co-hoi-moi/
Sinh viên thực hiện: Đỗ Thị Khánh Huyền
Mã sinh viên: 21050221
Mã lớp học phần: INE3014 4
