CPTPP là gì? Các hiệp định thương mại thế hệ mới như CPTPP với mức độ tự do hóa thương mại lớn hay tiếp cận thị trường một cách toàn diện đã mang đến cho Việt Nam những cơ hội và thách thức như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này!
Nội dung bài viết
CPTPP là gì?
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương gọi tắt là Hiệp định CPTPP, là một hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, gồm 11 nước thành viên là: Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam.
Hiệp định đã được ký kết ngày 08 tháng 3 năm 2018 tại thành phố San-ti-a-gô, Chile, và chính thức có hiệu lực từ ngày 30 tháng 12 năm 2018 đối với nhóm 6 nước đầu tiên hoàn tất thủ tục phê chuẩn Hiệp định gồm Mê-hi-cô, Nhật Bản, Singapore, New Zealand, Canada và Australia. Đối với Việt Nam, Hiệp định có hiệu lực từ ngày 14 tháng 01 năm 2019.
Nội dung chính của Hiệp định CPTPP
Hiệp định CPTPP gồm 07 Điều và 01 Phụ lục quy định về mối quan hệ với Hiệp định TPP đã được 12 nước gồm Ốt-xtrây-lia, Bru-nây Đa-rút-xa-lam, Ca-na-đa, Chi-lê, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ma-lai-xi-a, Mê-hi-cô, Niu Di-lân, Pê-ru, Xinh-ga-po và Việt Nam ký ngày 06 tháng 2 năm 2016 tại Niu Di-lân; cũng như xử lý các vấn đề khác liên quan đến tính hiệu lực, rút khỏi hay gia nhập Hiệp định CPTPP.
Về cơ bản, Hiệp định CPTPP giữ nguyên nội dung của Hiệp định TPP (gồm 30 chương và 9 phụ lục) nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn 20 nhóm nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng về quyền lợi và nghĩa vụ của các nước thành viên trong bối cảnh Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định TPP.
20 nhóm nghĩa vụ tạm hoãn này bao gồm 11 nghĩa vụ liên quan tới Chương Sở hữu trí tuệ, 2 nghĩa vụ liên quan đến Chương Mua sắm của Chính phủ và 7 nghĩa vụ còn lại liên quan tới 7 Chương là Quản lý hải quan và Tạo thuận lợi Thương mại, Đầu tư, Thương mại dịch vụ xuyên biên giới, Dịch vụ Tài chính, Viễn thông, Môi trường, Minh bạch hóa và Chống tham nhũng. Tuy nhiên, toàn bộ các cam kết về mở cửa thị trường trong Hiệp định TPP vẫn được giữ nguyên trong Hiệp định CPTPP.
Những con số tích cực trên được Bộ Công thương đưa ra trong báo cáo kết quả triển khai Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EU (EVFTA), vừa gửi tới Thủ tướng.
Việt Nam trong 2 năm thực thi CPTPP
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tính tới nay đã có hiệu lực với Việt Nam được hơn 2 năm từ 14/01/2019. Trong hai năm này, những căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, xu hướng bảo hộ, và đặc biệt là dịch COVID-19, đã có những tác động đáng kể đến thương mại thế giới, trong đó có việc tận dụng CPTPP của doanh nghiệp Việt Nam. Việc tổng kết các kết quả đạt được, nhận diện những vướng mắc đã phát sinh trong hai năm qua, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho việc thực thi Hiệp định thời gian tới là rất cần thiết.
Trong hai năm này, nhiều cam kết của CPTPP đã được triển khai trên thực tế, những kết quả đầu tiên cũng đã được phản ánh thông qua các số liệu thống kê vĩ mô về thương mại, đầu tư giữa Việt Nam với các đối tác CPTPP và các dữ liệu về công tác cải cách thể chế thực thi cam kết CPTPP ở Việt Nam.
Bộ Công thương đánh giá trong năm 2020, Tình hình trao đổi thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các nước thành viên CPTPP đạt 79 tỉ USD, tăng 1,9% so với năm 2019.Trước bối cảnh dịch bệnh COVID-19 bùng phát mạnh mẽ đầu năm 2020, xuất khẩu sang thị trường châu Âu và thị trường các nước tham gia CPTPP vẫn đạt kết quả tích cực trong đó ở Việt Nam, CPTPP đã mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Trong quý đầu tiên của năm 2021, Việt Nam đã cải thiện xuất khẩu sang nhiều nước thành viên CPTPP trong khu vực. Đáng chú ý, giá trị các chuyến hàng đến Canada, Chile, Mexico và Peru lần lượt đạt 1,13 tỷ USD, 321 triệu USD, 931 triệu USD và 134 triệu USD, với mức tăng lần lượt là 15%, 12%, 17% và 35%.
Trong tháng 7/2021, xuất khẩu một số mặt hàng như máy móc thiết bị, phụ tùng, điện thoại và linh kiện của Việt Nam sang thị trường CPTPP tăng trưởng mạnh so với tháng 6/2021 và tháng 7 năm 2020. Đặc biệt, xuất khẩu một số mặt hàng như dệt may tăng còn hàng may mặc, máy vi tính và linh kiện, giày dép … giảm. Đáng chú ý, xuất khẩu hàng dệt may chỉ tăng 2,6% nên tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam vào CPTPP đã giảm mạnh từ 13,04% trong 7 tháng năm 2020 xuống 10,92% trong 7 tháng đầu năm 2021.
Bên cạnh đó, nhập khẩu của Việt Nam từ các nước thành viên CPTPP tháng 7/2021 đạt 3,92 tỷ USD, tăng 0,23% so với tháng 6/2021 và tăng 22,70% so với tháng 7 năm 2020. Tính chung 7 tháng đầu năm 2021, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam từ thị trường này đạt 25,96 tỷ USD. USD, tăng 24,21% so với cùng kỳ năm 2020, chiếm tỷ trọng 13,75% trong tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam, được thu hẹp so với tỷ trọng 15,04% của cùng kỳ năm 2020.
Nhiều thị trưởng mới đã và đang mở ra đối với Việt Nam
Việt Nam đã mở rộng thương mại hàng hóa và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài sau hai năm ký kết Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)
Trong CPTPP, mức độ cam kết mở cửa mà các đối tác dành cho Việt Nam là sâu hơn và nhanh hơn so với những cam kết của Việt Nam với đối tác. CPTPP mở ra nhiều thị trường xuất khẩu mới, nhất là một số thị trường Việt Nam chưa ký FTA. Trong số các quốc gia tham gia CPTPP, có 4 nước thành viên thuộc khu vực châu Mỹ bao gồm: Canada, Chile, Mexico và Peru.
Trong số này, có tới 3 nước mà Việt Nam lần đầu tiên có quan hệ FTA là Canada, Mexico và Peru. Đặc biệt, đây đều là những nước có cam kết cắt giảm tỷ lệ thuế quan cho hàng hoá Việt Nam rất cao ngay khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực: Canada (94%), Chile (95%), Peru (81%) và Mexico (77%). CPTPP có hiệu lực sẽ mở ra cánh cửa xuất khẩu cho nhiều mặt hàng công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam như: dệt may, da giày, đồ gỗ, thủy sản…sang các thị trường mới như Canada, Mexico, Peru.
Đặc biệt tại thị trường Canada, CPTPP cung cấp môi trường thương mại dựa trên luật lệ và tăng cường khả năng tiếp cận thị trường cho các nhà xuất khẩu và nhà đầu tư, đồng thời thiết lập quyền tiếp cận miễn thuế cho thương mại hàng hóa giữa hai nước, xóa bỏ thuế quan đối với các mặt hàng xuất khẩu chính của Canada.
Thuế sẽ giảm ngay từ 9,5% xuống 0%, trừ ghế gỗ dùng trong nhà thuế giảm dần về 0% sau 6 năm khi CPTPP có hiệu lực. Hiện Việt Nam là nhà xuất khẩu lớn nhất về đồ gỗ phòng ngủ vào Canada (chiếm gần 30% thị phần). Canada đang tiêu thụ 166 triệu USD đồ gỗ của Việt Nam.
Trước đây, Mexico chưa phải là thị trường lớn của Việt Nam do mức thuế nhập khẩu áp cho đồ gỗ khá cao, dao động từ 10% tới 15%. Với CPTPP, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội tham gia vào thị trường này sâu hơn vì cam kết xóa bỏ hoàn toàn thuế nhập khẩu cho toàn bộ các sản phẩm gỗ, ván sàn và đồ nội thất, ngoại thất với lộ trình 10 năm.
Khả năng gia tăng kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ một cách đột biến là không có nhiều, nhưng cơ hội cho doanh nghiệp Việt sẽ lớn dần theo lộ trình giảm thuế.
CPTPP cung cấp các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt và đối xử quốc gia đối với các nhà đầu tư nước ngoài, điều này có thể giúp thúc đẩy dòng vốn FDI, đặc biệt là trong các lĩnh vực định hướng xuất khẩu ở các quốc gia thành viên đang phát triển. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ các quốc gia thành viên CPTPP trong 2 năm 2019-2020 đạt gần 21,3 tỷ USD, Singapore và Nhật Bản là những quốc gia đầu tư lớn nhất với lần lượt 13,5 tỷ USD và 6,5 tỷ USD.
CPTPP được xây dựng dựa trên mạng lưới rộng lớn của các hiệp định thương mại song phương và khu vực giữa các nền kinh tế thành viên. Nó có thể được kỳ vọng sẽ làm tăng dòng chảy thương mại của các đối tác không có mạng lưới hiệp định thương mại rộng lớn – chẳng hạn như Việt Nam, mà CPTPP đại diện cho FTA hàng đầu đầu tiên, với tự do hóa sâu sắc cho cả thương mại đầu ra và vào.
CPTPP: Những thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam
Một trong những thách thức phải kể đến là vấn đề trong quan hệ hợp tác giữa cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và các thành viên CPTPP khác, bao gồm cả các nước châu Mỹ. Chúng bao gồm khoảng cách địa lý, ngôn ngữ khác nhau và thiếu thông tin thị trường cập nhật. Một số doanh nghiệp Việt Nam cũng khó đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và quy tắc xuất xứ tại các thị trường mục tiêu.
Do Việt Nam đã ký FTA với bảy trong số mười thành viên CPTPP nên áp lực cạnh tranh từ việc mở cửa thị trường sẽ chủ yếu đến từ ba quốc gia: Canada, Mexico và Peru. Nhưng cơ cấu xuất khẩu của các nước này khác với Việt Nam. Chúng bổ sung nhiều hơn là cạnh tranh với Việt Nam, nước có thặng dư thương mại với họ.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết: “Một số lĩnh vực như quảng cáo và dịch vụ logistics có khả năng bị cạnh tranh gay gắt. Nhưng điều này sẽ tạo cơ hội để giảm chi phí kinh doanh và tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của Việt Nam nói chung.
Việt Nam phải nỗ lực cố định hiệu quả hệ thống thể chế xuất ngoại cam kết trong Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp. CPTPP có cao độ tiêu chuẩn và điều này sẽ đòi hỏi Việt Nam phải có một hệ thống có thể chế độ tốt hơn với những gì hiện có.
Cơ hội nào cho Việt Nam trong năm 2022?
Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn với nguồn lao động dồi dào và bối cảnh kinh doanh đa dạng. Việt Nam chính một sự lựa chọn hàng đầu để phân phối trong khu vực nếu không phải là nhập khẩu và chế biến toàn cầu. Các chuyên gia nhận định, CPTPP sẽ tạo bước ngoặt lớn và mang đến động lực quan trọng cho sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo Việt Nam, góp phần đưa ngành này lên tầm cao mới trong tương lai gần.
Với các hiệp định thương mại tự do của Việt Nam, trong đó có CPTPP và thuế quan thấp đã cho thấy năm 2022 hứa hẹn mở ra cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cho nhiều ngành hàng, trong đó có nhóm ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Từng bước đạt được các mục tiêu chủ yếu được đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021-2025, trong đó có mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 6,5-7%.
Mở rộng thêm quốc gia thành viên là hướng đi không thể thiếu trong lộ trình mở rộng quy định về tiêu chuẩn của CPTPP ra thế giới. Đặc biệt, Hàn Quốc hiện mong muốn gia nhập các hiệp định đa phương và chống lại sự lan rộng của chủ nghĩa bảo hộ thương mại hay Anh đang tìm hiểu để tham gia CPTPP. Càng có nhiều quốc gia gia nhập CPTPP, Việt Nam càng có nhiều cơ hội được tiếp cận nhiều thị trường rộng lớn hơn, giúp tăng kim ngạch xuất khẩu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Kết bài
Thương mại trong khu vực CPTPP sau khi hiệp định có hiệu lực phần lớn đã song hành dòng chảy thương mại của các thành viên với phần còn lại của thế giới. Việt Nam đã tăng trưởng thương mại hàng hóa cũng như đầu tư trong nước, có thể là một tín hiệu tích cực đối với các quốc gia Đông Nam Á khác đang xem xét trở thành thành viên của CPTPP, chẳng hạn như Philippines và Indonesia.
Với những điều mà Việt Nam đã làm được sau 2 năm tham gia CPTPP, chúng ta hoàn toàn có hy vọng về những “cơ hội vàng” mà hiệp định nay mang lại cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tập trung đổi mới phương thức sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng hàng hóa dịch vụ để bắt kịp xu hướng phát triển của thế giới. Năm 2022 liệu có mở ra hướng đi mới cho Việt Nam trong việc thực hiện CPTPP và những doanh nghiệp Việt sẽ làm gì khi đối mặt với những thách thức đón đợi phía trước?
Chủ đề về Kinh tế quốc tế mà bạn có thể quan tâm đến:
HIỆP ĐỊNH RCEP: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CHO CÁC NHÀ ĐẦU TƯ VIỆT NAM NĂM 2022
FDI tại Việt Nam – 3 vai trò quan trọng của việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Cơ hội và áp lực nào cho Việt Nam trước ngưỡng cửa RCEP?
Tìm hiểu thêm về hiệp định CPTPP tại:
http://cptpp.moit.gov.vn/?page=overview&category_id=9040e56c-c3f5-4592-9fe7-baa47f75a7c0
https://vneconomy.vn/cptpp-se-thay-doi-trung-quoc-hay-nguoc-lai.htm
Người thực hiện: Phạm Mai Nhi
MSV: 20050907
Lớp: INE3104-3
bài viết hay qua ạ <3