Thương mại tự do toàn cầu đã mang đến những cơ hội vô cùng lớn để cải thiện phúc lợi của con người trong những thập niên gần đây. Thuật ngữ này đã và đang nên ngày càng phổ biến trên thế giới và việc tự do hóa thương mại là một chính sách được nhiều nước chấp nhận, với mức độ khác nhau tùy thuộc vào điều kiện từng nước. Việc hạ thấp hơn nữa các rào cản thương mại được dự báo là có thể làm tăng gấp đôi thu nhập trung bình tại những khu vực nghèo nhất trên thế giới trong nhiều năm tới.

Đâu là lý do khiến các quốc gia lựa chọn thương mại tự do? Sự thực là cái giá phải trả để đổi lấy sự tự do thương mại không hề nhỏ và cần phải được giải quyết nhanh chóng, tuy nhiên những lợi ích đạt được từ thương mại tự do có thể vượt xa những cái giá này. Bài viết dưới đây sẽ giúp làm sáng tỏ điều này.

Thương mại tự do là gì?

Thương mại tự do hay tự do hóa thương mại là một lý thuyết kinh tế kiểm tra và điều chỉnh hoạt động xuất nhập khẩu không có kiểm soát của sản phẩm. Nhiều quốc gia tham gia vào thương mại tự do để đảm bảo rằng cư dân của họ có đủ nguồn lực kinh tế hoặc các sản phẩm tiêu dùng để đáp ứng nhiều yêu cầu hoặc mong muốn khác nhau. Ý tưởng về lợi thế so sánh, được phổ biến vào đầu những năm 1800 bởi David Ricardo – một nhà kinh tế chính trị người Anh – là nền tảng của thương mại tự do.

Thương mại tự do là một hệ thống trong đó hàng hóa, vốn và lao động di chuyển tự do giữa các quốc gia, không có trở ngại thương mại. Nó đang mở rộng nền kinh tế thị trường bằng cách loại bỏ các rào cản thương mại, để hàng hóa và dịch vụ từ khắp nơi trên thế giới cạnh tranh với hàng hóa và dịch vụ bản địa. Theo thương mại tự do, không có việc tạo ra giá cả giả tạo hoặc cung và cầu sản phẩm sai lệch vì nó cung cấp một bức tranh thực tế về cung và cầu thực tế.

Một số đặc điểm của thương mại tự do

• Sự di chuyển tự do của lao động và tiền bạc qua biên giới và trong các quốc gia.
• Tiếp cận thị trường và thông tin miễn phí.
• Kinh doanh các sản phẩm hoặc dịch vụ mà không bị áp thuế (bao gồm cả thuế quan) hoặc các rào cản thương mại khác như hạn chế nhập khẩu hoặc trợ cấp cho nhà sản xuất.
• Không có chính sách “bóp méo thương mại”, chẳng hạn như thuế, trợ cấp, quy tắc hoặc luật có lợi cho một số doanh nghiệp, gia đình hoặc các yếu tố sản xuất hơn những doanh nghiệp khác.
• Các doanh nghiệp không có khả năng bóp méo thị trường thông qua việc áp đặt độc quyền hoặc quyền lực độc quyền của chính phủ.

Lợi ích kinh tế của thương mại tự do giữa các quốc gia

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, thương mại tự do đã và đang đem lại vô vàn lợi ích kinh tế tới các nước tham gia, dưới đây là 9 lợi ích kinh tế cơ bản:

Chi phí giảm do thương mại tự do

Một trong những lợi thế đáng chú ý nhất của thương mại tự do là nó thường xuyên giúp các doanh nghiệp hạ thấp chi phí kinh doanh bằng cách sử dụng các nguồn lực kinh tế thấp nhất hiện có.

Về mặt lịch sử, thương mại tự do cho phép các công ty nhập khẩu nguyên liệu thô để sản xuất đồ gia dụng. Các công ty cũng có thể đầu tư trực tiếp vào các nền kinh tế nước ngoài để tạo ra các mặt hàng với chi phí giảm ở các cơ sở này. Hàng hóa do nước ngoài sản xuất sau đó có thể được xuất khẩu sang các nền kinh tế địa phương mà không cần sự can thiệp của chính phủ.

Lợi thế cạnh tranh của sản phẩm

Ý tưởng kinh tế về lợi thế so sánh cho rằng các quốc gia có thể sản xuất một mặt hàng cụ thể tốt hơn các quốc gia khác. Ý tưởng này thường dựa trên thực tế một quốc gia có nhiều tài nguyên thiên nhiên hơn quốc gia khác. Các quốc gia cũng có thể có một lực lượng lao động lớn hoặc các kỹ năng, kỹ thuật khác để sản xuất các sản phẩm.

Khi một quốc gia có lợi thế so sánh, thường có thể tối ưu hóa hiệu quả sản xuất của lực lượng lao động. Thông qua việc sử dụng các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các quốc gia khác, các chính phủ có thể thu được lợi nhuận đáng kể từ việc xuất khẩu các mặt hàng có giá trị cao.

Một trong những lợi ích của thương mại tự do được nêu trong luật lợi thế so sánh là một quốc gia nên chuyên môn hóa hàng hóa/dịch vụ mà quốc gia đó làm tốt nhất và trao đổi thương mại với các quốc gia khác theo quy luật nhu cầu lợi thế so sánh của chính quốc gia đó. Điều này mô tả cung và cầu thực tế của thị trường. Điều này là do khi các quốc gia chuyên môn hóa các sản phẩm sản xuất nhất định, họ có thể hưởng lợi từ quy mô kinh tế và sản xuất hàng hóa của họ với chi phí sản xuất rẻ hơn.

Hạ thấp hàng rào thuế quan

Do nó loại bỏ các can thiệp của chính phủ như thuế quan hoặc các trở ngại thương mại khác như hạn ngạch, thương mại tự do thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm chi phí sinh hoạt bằng cách cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho người tiêu dùng với chi phí rẻ hơn. Việc xóa bỏ thuế quan sẽ dẫn đến giảm tăng giá tiêu dùng, điều này sẽ góp phần làm tăng thặng dư tiêu dùng. Nó cũng cải thiện mối quan hệ giữa các quốc gia liên quan, dẫn đến nội bộ chính phủ tốt hơn và các mối quan hệ quốc tế ổn định.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu thể hiện một cách chính xác sự thịnh vượng, theo thực tế kinh tế của thương mại tự do. Khi những người ở dưới cùng của phân phối thu nhập có nhiều tiền hơn để chi tiêu, thì toàn bộ nền kinh tế sẽ được hưởng lợi. Việc cắt giảm thuế quan sẽ khuyến khích nhập khẩu nhiều hơn các mặt hàng từ các quốc gia khác. Do đó, cắt giảm thuế quan là một thành phần thiết yếu của thủ tục này.

Tăng trưởng kinh tế

Một trong những lợi ích chính của thương mại tự do là nó thường xuyên giúp các quốc gia cải thiện triển vọng tăng trưởng kinh tế của họ. Theo các học giả của Đại học Harvard và Đại học Maryland, thay vì phụ thuộc vào một số lượng người nhất định trong nền kinh tế trong nước, các quốc gia nên tham gia vào thương mại tự do để tăng cường nền tảng kinh tế của họ kết nối kinh doanh.

Các quốc gia nhỏ hơn có thể cần tham gia vào thương mại tự do để đạt được các nguồn lực kinh tế cho việc sản xuất các sản phẩm hoặc dịch vụ tiêu dùng. Nền kinh tế đang lên cũng mang lại khả năng thu lợi nhuận đáng kể cho các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa thông qua thương mại tự do. Người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp ở các nền kinh tế mới nổi thường muốn thu được một lượng đáng kể các nguồn lực để sản xuất hoặc tiêu dùng.

Thương mại tự do mang lại nhiều lợi ích cho các quốc gia trên toàn cầu khi họ tham gia vào nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là các nước đang phát triển, bằng cách cho phép họ đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, có thêm nguồn lực để giải quyết tình trạng đói nghèo và mang lại sự giàu có cho đất nước của họ.

Tăng cơ hội xuất khẩu

Bên cạnh những lợi thế đối với người tiêu dùng từ các mặt hàng nhập khẩu, các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa có lợi thế cạnh tranh trong nước sẽ được cải thiện đáng kể về kinh tế. Giảm thuế xuất khẩu sẽ cho phép tăng khối lượng xuất khẩu, tăng việc làm và tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Việc ký kết và gia nhập các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới có tác động kinh tế đáng kể thông qua việc mở rộng thị trường xuất nhập khẩu, dẫn đến tăng kim ngạch xuất nhập khẩu sang các nước đối tác, củng cố thị trường truyền thống, mở ra nhiều thị trường tiềm năng trên cơ sở đẩy mạnh quan hệ với các đối tác chiến lược kinh tế quan trọng. Các quy định của các Hiệp định thương mại tự do này buộc các nước thành viên phải tổ chức lại, mở ra thị trường mới và tạo ra sức hấp dẫn cho sản phẩm.

Thu hút vốn đầu tư nước ngoài

Về thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới hứa hẹn đối xử bình đẳng với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế trong việc thành lập, mua lại, mở rộng, vận hành, triển khai, vận hành và kinh doanh. Điều này sẽ cho phép các nhà đầu tư quốc tế tham gia thị trường trong nước nhanh hơn.

Các FTA thế hệ tiếp theo cũng bao gồm các luật về phát triển bền vững, hỗ trợ loại bỏ công nghệ lạc hậu và kích thích sự phát triển của các công nghệ sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo và có lợi cho sinh thái. Các điều khoản của các FTA thế hệ mới sẽ giúp nâng cao chất lượng đầu tư nước ngoài, tạo động lực cho phát triển kinh tế.

Tăng sức mua

Các quốc gia tham gia vào thương mại tự do cũng có thể cải thiện sức mua của các công ty và người tiêu dùng, theo Đại học Boston (Mỹ). Một công ty có thể quyết định mua các mặt hàng từ một quốc gia khác nếu tỷ giá hối đoái mang lại một lợi ích đáng kể. Biến động tiền tệ cho phép các công ty liên tục cung cấp các mặt hàng giá rẻ cho khách hàng.

Mặc dù một số mặt hàng nhất định có thể được sản xuất trong nước, nhưng tỷ giá hối đoái thuận lợi có thể mang lại cho các doanh nghiệp cơ hội mua hàng tốt hơn. Các mặt hàng nước ngoài cũng có thể giúp doanh nghiệp cải thiện thu nhập bằng cách tận dụng tỷ giá tiền tệ. Các doanh nghiệp địa phương sẽ phải cạnh tranh với các doanh nghiệp từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là trực tuyến. Người tiêu dùng chính là đối tượng được hưởng lợi nhiều nhất từ ​​cuộc cạnh tranh này vì họ có thể nhận được những giao dịch tốt nhất.

Cơ hội cho các doanh nghiệp địa phương

Một trong những lợi thế quan trọng nhất của các hiệp định thương mại tự do với các quốc gia khác đối với các doanh nghiệp nhỏ là cơ hội bán hàng cho người tiêu dùng quốc tế. Các hạn chế thương mại thường đòi hỏi các công ty phải có sự hiện diện thực tế tại các quốc gia nơi họ bán hàng. Điều này thường đắt đối với các công ty nhỏ với một địa điểm duy nhất. Do thương mại tự do, họ có thể sản xuất trong nước và xuất khẩu cho khách hàng ở các quốc gia khác với chi phí tương đương với các đối thủ cạnh tranh lớn hơn của họ.

Hơn nữa, trong trường hợp không có các hiệp định thương mại tự do, các chính phủ thường bảo vệ các ngành công nghiệp và doanh nghiệp của họ. Sự bảo vệ này thường khiến chúng bất động và không thể cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Với sự vắng mặt của chủ nghĩa bảo hộ, họ sẽ có thể cạnh tranh trên quy mô toàn thế giới.

Khuyến khích truyền tải các công nghệ mới

Tăng cường khả năng tiếp cận với các thành tựu, đổi mới của nước ngoài là một lợi ích khác của việc mở cửa thị trường thương mại. Hầu hết các công nghệ mới được tạo ra ở các quốc gia giàu có, việc tự do hóa thương mại có thể hỗ trợ cả các quốc gia kém phát triển tiếp cận với nghiên cứu và phát triển trên toàn thế giới.

Để các quốc gia mới nổi tham gia đầy đủ vào nền kinh tế tri thức toàn cầu, công nghệ mới là rất quan trọng. Đây chính là tiền đề để các cá nhân, doanh nghiệp phát triển các ý tưởng sáng tạo, đưa sản phẩm chất lượng cao, ứng dụng rộng rãi ra thị trường, tiếp cận nhiều hơn thị trường trong nước và quốc tế.

Hoạt động chuyển giao công nghệ có một số lợi thế, bao gồm tăng năng suất lao động, phát triển kinh tế, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và thu hẹp khoảng cách với các nước công nghiệp.

Kết

Tự do hóa thương mại thực sự mang đến rất nhiều lợi ích cho các nước tham gia. Mong rằng bài viết trên đây có thể giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thương mại tự do và những lợi ích kinh tế kèm theo. Tuy vậy, vẫn có những điều kiện buộc phải đánh đổi để tiếp cận được với tự do thương mại và mỗi quốc gia cần đưa ra lựa chọn đúng đắn để phát triển kinh tế đất nước mà không làm mất đi bản chất của mình.

Tham khảo thêm các bài viết về tác động của thương mại tự do tới Việt Nam tại:

New EVFTA- Việt Nam và mối bận tâm sau 9 năm chờ đợi ký kết hiệp định với EU

5 tác động của hiệp định thương mại tự do EVFTA đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang EU

Hiệp định EVFTA là gì và 5 lợi ích kinh tế có được khi thông qua hiệp định?

Người thực hiện: Hoàng Hiếu Ngân

Mã sinh viên: 19051167

Bài tập lớn_INE3104-6